Veiligheidshelmen

De keuze voor een goede helm is van groot belang en moet goed worden afgewogen! Zo kan men gemakkelijk werken en is de kwaliteit te waarborgen. Bedenk van te voren wat voor u de meeste ideale en gangbare situatie is. Er bestaan verschillende typen helmen en welke u nodig heeft, is afhankelijk van het gebruik. Wij adviseren in ieder geval altijd om voor de juiste helm te kiezen.

De normen voor hoofdbescherming

Hoofdletsel kan ontstaan door vallende, - omvallende op wegschietende voorwerpen, dan wel door het stoten van het hoofd, maar ook (vloei)stoffen kunnen hoofdletsel veroorzaken. Door het dragen van een veiligheidshelm wordt in veel gevallen ernstig hoofd- en/of hersenletsel voorkomen. Het dragen van een helm is niet gebonden aan bepaalde beroepen, maar afhankelijk van de risico’s op de werkplaats.

Het dragen van een helm is verplicht:

-          Op plaatsen waar dit door middel van een bord staat aangegeven
-          Waar een verhoogde kans bestaat op stoten of bekneld raken van het hoofd
-          Waar de kans bestaat getroffen te worden door vallende en/of wegvliegende voorwerpen

Hoofdbeschermingsmiddelen worden ingedeeld in twee groepen:

-          Industriële veiligheidshelmen
-          Hoofdbedekkingsmiddelen

Industriële veiligheidshelmen

Industriële veiligheidshelmen zijn primair bedoeld om de drager te beschermen tegen vallende, - omvallende of wegschietende voorwerpen en daardoor hersen- en overig hoofdletsel te beperken.

Een veiligheidshelm is opgebouwd uit een helmschaal, een klep, een binnenwerk, een schokabsorberende vulling in de randen en een achterhoofdband en dient voorzien te zijn van een verstelmogelijkheid. Een veiligheidshelm moet voldoen aan de Europese Norm EN 397 “industriële veiligheidshelm” en is voorzien van een CE-markering. Onder de verplichte eigenschappen van deze norm vallen de schokabsorptie (vallend bolgewicht), helmschaal penetratie (puntig valgewicht), niet ontvlambaarheid, verouderingsbestendigheid en zaken als maatvoering, Max. gewicht, afmetingen en markering. Elke veiligheidshelm moet in ieder geval aan minimale eisen op dit gebied voldoen.

Markering van de veiligheidshelm

Conform de EN 397 norm moeten bovendien de volgende gegevens altijd onuitwisbaar aan de binnenzijde van de helmschaal aangebracht zijn:

-          Het materiaal waarvan de helmschaal vervaardigd is
-          Ce markering met nummer van onafhankelijke certificerende instantie
-          De norm waar aan de helm voldoet
-          De productiedatum van de helm. Die is te herkennen aan een cirkel waarin de maanden en het jaar zijn aangegeven. In de gebruiksaanwijzing moet de uiterste gebruikstermijn zijn aangegeven. Aan de hand hiervan kan worden nagegaan of de helm aan vervanging toe is
-          De maataanduiding
-          De naam/code van de fabrikant
-          De modelbenaming 

Indien enkel deze gegevens worden vermeld, voldoet de helm slechts aan de minimum eisen uit de EN 397 norm. Indien de helm tevens aan aanvullende eisen uit deze norm voldoet, dan kunt u dat ook terugvinden op de helm. In onderstaande tabel vindt u een overzicht van deze optionele eisen.

Materialen van de veiligheidshelm

Uitgebreide eisen die gesteld worden aan het materiaal en de uitvoering van de helmen staan ook vermeld in de EN 397 Norm. De veiligheidshelmen zijn meestal gemaakt van bepaalde soorten kunststof, mede in verband met het feit dat deze kunststoffen niet stroom geleidend zijn. De voor fabricage toe te passen kunststoffen zijn te verdelen in twee hoofdgroepen, te weten: Thermoplasten en Duroplasten (thermo hardende).

Thermoplasten

Thermoplasten zijn kunststoffen die bij bepaalde temperaturen in vloeibaar-plastische toestand gevormd kunnen worden. De materiaalsoorten zijn polyethyleen (PE), ABS-polymeriaat (ABS), polyamide (PA) en polycarbonaat (PC). Een overzicht van de kenmerken van de gebruikte thermoplasten staan in onderstaande tabel.

 Duroplasten

Duroplasten zijn kunststoffen die tijdens het persen onder hoge druk thermisch verharden. De volgens dit procedé uit textiel feniol en glasvezelversterkt polyester gemaakte helmen worden door hitte niet nadelig beïnvloed wat betreft hun beschermende eigenschappen. Bij sterke stralingshitte, maar ook bij laswerkzaamheden verdient dus het gebruik van een duroplastische helm de aanbeveling. Een overzicht van de kenmerken van de te gebruiken duroplasten staan in onderstaande tabel.

Uitvoeringsvormen van de veiligheidshelm

-          Met klep of verkorte klep
-          Geventileerd of on geventileerd
-          Met of zonder regengoot
-          Met montagesleuven

Met klep of verkorte klep
Een klep bij een veiligheidshelm biedt voordelen onder zonnige weersomstandigheden, maar houdt bij regen ook de druppels uit de ogen. Een helm met een verkorte klep is bestemd voor werkzaamheden waarbij veel omhoog moet worden gekeken of in bijvoorbeeld kleine ruimtes. Doordat de klep korter is, wordt het zicht naar boven aanzienlijk vergroot.

Geventileerd of on geventileerd
Met name in de zomer kan de mogelijkheid tot het openen van ventilatie openingen bepalend zijn voor het wel of niet dragen van de helm. Veel toepassingen laten dit echter niet toe. Indien er gevaar is voor bijvoorbeeld vloeibare metalen of gevaarlijke vloeistoffen dan is een geheel dichte helmschaal een vereiste. Een aantal helmen heeft een variabele ventilatie openingen zodat de drager deze zelf naar behoefte kan openen of sluiten

Met of zonder regengoot
Een regengoot zorgt er voor dat niet al te veel water in de kraag van de (regen)kleding loopt. Nadeel is dat bij het werken met gevaarlijke vloeistoffen, alle vloeistof op één plaats gecentreerd wordt afgeleverd.

Met montagesleuven
De meeste helmen zijn standaard in de zijkanten voorzien van montagesleuven (eurosleuven) voor gehoorbescherming en/of gelaatsbescherming. De Europese maat voor een sleuf is 30 mm. De meeste accessoires zijn hier op voorzien. Let er wel op dat de sleufmaat nog kan verschillen per merk. In een aantal gevallen kan het noodzakelijk zijn om een adapter aan te schaffen om gehoorbescherming of gelaatsbescherming te monteren.

Binnenwerken

Er zijn in principe twee uitvoeringen beschikbaar voor de binnenwerken. Ten eerste een kunststof variant. Deze geeft weinig draagcomfort en is vaak een prijskwestie. Deze is daarom ook voornamelijk geschikt voor incidenteel gebruik of voor bijvoorbeeld bezoekers.

Ten tweede is er de ergonomisch beter verantwoorde binnenwerk welke bestaat uit geweven textiele draagbanden. Indien men dagelijks een helm draagt dan verdient deze uitvoering de voorkeur. Textiele banden hebben een veel hogere weerstand tegen temperaturen en variërende weeromstandigheden en leveren langere termijn prestaties op het gebied van schokabsorptie.

Binnenwerken kunnen uit verschillende aantallen bevestigingspunten (4 of 6 (er zijn zelfs 8-punts binnenwerken) bestaan. Hoe groter het aantal bevestigingspunten, des te beter wordt de kracht die op de helm terecht komt verdeeld over het hoofd. Zes-punts binnenwerken brengen wel nadelen met zich mee van gewicht en warmte op het hoofd. Een vier-punts binnenwerk geeft een goede combinatie van schokabsorptie en draagcomfort waardoor het hoofd optimaal beschermd wordt.

Het binnenwerk heeft tenslotte nog twee soorten sluitingen om op iedere hoofdmaat aangepast te kunnen worden. Namelijk een binnenwerk met schuifinstelling of met een draaiknop. Bij een schuifinstelling wordt de breedte ingesteld door de knopjes in de gaatjes te bevestigen en vast te klikken. En bij een binnenwerk met draaiknop kan men doormiddel van het draaien aan de knop de breedte van het binnenwerk instellen. Hierdoor kan je het binnen snel instellen ook als de helm al op het hoofd zit.

Het wordt aangeraden om binnenwerken regelmatig (na Max. 1 jaar) te vervangen.

Let op: als uw helm zichtbaar beschadigd is of zwaar belast is door de impact van een vallend voorwerp dient deze onmiddellijk te worden vervangen.

Toebehoren en onderdelen

Voor alle veiligheidshelmen zijn vele onderdelen en toebehoren los verkrijgbaar. Denk hierbij aan neklappen tegen vloeistof of hitte, kin riemen in verschillende materialen om aan de helm te gespen om zo te voorkomen dat de helm bij harde wind afwaait, monteerbare gehoorkappen, ruimzichtbrillen of vizieren, reflecterende strips, helmmutsen en zweetbanden. De meest voorkomende onderdelen en toebehoren zijn terug te vinden in dit hoofdstuk.

Gebruiksduur van veiligheidshelmen

De veilige gebruikstermijn van een helm is moeilijk te bepalen, dit omdat het afhankelijk is van veel factoren. De gebruiksduur van een helm is ook nog een afhankelijk van het materiaal waarvan de helm is gemaakt en de omstandigheden waaronder deze gebruikt wordt. Daarbij speelt een belangrijke rol dat materialen beïnvloed worden door diverse factoren, zoals klimatologische omstandigheden, inwerken van Uv-straling en de aantasting door chemicaliën en temperatuur. Het is aan te raden om na twee jaar geregeld steekproefsgewijs na te gaan of hij nog voldoende stoot dempend is.

Bij normaal gebruik (bij daglicht en temperaturen tussen -5 en 30 graden Celsius) zal de sterkte van het materiaal na ongeveer 3 tot 5 jaar zijn verminderd dat de beschermfunctie van de helm aanzienlijk aangetast is. In de onderstaande tabel staat de gemiddelde verouderingstermijn van diverse materialen helmen. 

Deze aanbevolen gebruiksduur geldt niet meer zodra de gebruiksaanwijzing van de fabrikant een andere gebruiksduur aangeeft. Inmiddels zijn er ook al helmen beschikbaar met een sensor ingebouwd welke aangeeft wanneer de helm aan vervanging toe is. De nuttige levensduur van helmen kan worden bevorderd door deze, wanneer niet in gebruik, op te slaan op een droge, liefst donkere koele plaats en niet, zoals vaak gebeurd op de hoedenplank van een auto.

Bedrukken van veiligheidshelmen

Ook bestaat er de mogelijkheid om uw helm te personaliseren. Bedrukking van hoge kwaliteit geeft de helm een professionele uitstraling. Het is mogelijk om op vrijwel elke plek op de helm een logo aan te brengen.

Een helm kan bedrukt worden d.m.v. tampondruk of een speciale helmsticker. Bij tampondruk wordt het logo op de helm geperst en bij stickers wordt er gebruik gemaakt van een speciale sticker zonder oplosmiddelen die de helm aan kunnen tasten.

Let er wel op dat uw helm van het juiste materiaal is zodat deze niet aangetast kunnen worden door bijvoorbeeld chemische aantasting. In bepaalde producten zitten bepaalde chemische stoffen welke de levensduur van het materiaal aan kunnen tasten. Markeer uw veiligheidshelmen daarom nooit met stiften en plak er nooit zelf stickers op, maar laat altijd een professional uw helm voorzien van een logo.

Tips voor onderhoud en gebruik van veiligheidshelmen

-          Controleer voor het gebruik het verende binnenwerk en de buitenkant van de helm
-          Het is noodzakelijk dat het binnenwerk zo is afgesteld, dat tussen de draagbanden en de bovenzijde van de bol voldoende ruimte bestaat om schokken te absorberen; 25 mm is een minimum. De achterhoofdband dient om het binnenwerk op maat af te stellen.
-          Vervang de helm die een klap heeft gehad of is gevallen
-          Reinig de zweetband regelmatig met water en zeep
-          Als de helm niet gebruikt wordt leg hem dan niet op een plek waar veel zon is
-          Draag de helm zoals bedoeld is, juist afgesteld en niet achterstevoren
-          Draag een helm nooit over een pet, muts of iets dergelijks (tenzij deze er speciaal voor gemaakt is)
-          Plak geen stickers op de helm, de lijn kan het kunststof aantasten. Voor het aanbrengen van bedrijfslogos kan men het beste eerst even advies aanvragen.
-          Als men een helm heeft waaraan uiterlijk een beschadiging te zien is, dient deze onmiddellijk vervangen te worden. 

Klimhelmen

Bij bepaalde werkzaamheden moet iemand veel naar boven kijken, bijvoorbeeld bij steigerbouw of wanneer men gebruik maakt van industriële touwtechnieken. In dat geval is een klimhelm aanbevolen. De klimhelmen garanderen een bescherming tegen schokken, conform de Europese normen EN 397 en voldoen bovendien aan de EN 12492 norm.

Hoofbedekkingsmiddelen

Onder hoofdbedekkingsmiddelen verstaat men:

-          Stootpetten
-          Haarnetjes, wokkels, etc.

Stootpetten

De stootpet is een licht uitgevoerde pet, voorzien van een eenvoudig binnenwerk. Deze biedt het hoofd alleen bescherming tegen stoten aan statische voorwerpen of constructies. Er bestaan verschillende uitvoering zoals de versie met een lichte kunststof schaal met dito binnenwerk of als een baseball pet met aan de buitenzijde stof en aan de binnenzijde een direct op het hoofd aansluitende kunststof schaal. Let wel op dat een stootpet geen bescherming biedt tegen vallende voorwerpen of tegen andere gevaren. Ze zijn daarom als veiligheidshelm niet geschikt en ook niet als zodanig te gebruiken. Een industriële stootpet dient daarom ook nooit te worden verward met een veiligheidshelm. Uitgebreide eisen die gesteld worden aan het materiaal en de uitvoering van stootpetten staan vermeld in de EN 812 norm.

Haarnetjes en wokkels

Wegwerpbare haarnetjes en wokkels worden tegenwoordig niet alleen gebruikt in de voedingsmiddelen industrie, maar denkt u ook eens aan verhuurbedrijven waar door diverse mensen dezelfde helm wordt gedragen zoals: kartcentrums, ski/skatebanen, mountainbike verhuur, outdoor-evenementen. Ook in diverse grootkeukens en restaurants maakt men gebruik van wegwerpbare haarnetjes of wokkels.

Normeringen

Op hoofdbescherming zijn onderstaande normen van toepassing

EN 397 – veiligheidshelmen
De Europese norm voor veiligheidshelmen voor gebruik in de industrie. Helmen bedoeld om het bovenste gedeelte van het hoofd te beschermen tegen het risico op verwondingen veroorzaakt door vallende voorwerpen. Deze norm bepaalt o.a. afmetingen, constructie, prestatiecriteria en markeringen.

EN 812 – stootpetten
Deze Europese norm vindt zijn toepassing in situaties waar de drager het hoofd kan stoten tegen statische en stationaire (vaste) objecten, waarbij er kans is op lichte oppervlakkige verwondingen. De stootpet is niet geschikt als bescherming tegen effecten van vallende en/of gegooide voorwerpen alsmede bewegende en/of schuivende massa’s of objecten. Bij enige twijfel moet worden gekozen voor EN 397.

EN 443 – brandweerhelmen
Deze Europese norm specificeert de minimale eisen voor brandweerhelmen die bescherming bieden van het bovenste gedeelte van het hoofd vooral tegen de gevolgen van impact, penetratie en hitten en vlammen.

EN 14052 – Veiligheidshelmen met hoog beschermingsniveau
Veiligheidshelmen die aan deze norm voldoen bieden u drie keer meer bescherming. Ze zijn voldoende stevig om bescherming te bieden tegen vallende voorwerpen die vallen op de bovenzijde én de zijkanten van het hoofd.

EN 50365 – Veiligheidshelmen voor gebruik bij laagspanningsinstallaties
Helmen die aan deze Europese norm voldoen hebben elektrische isolatie om te worden gebruikt nabij installaties met laagspanning, die 1500 V gelijkstroom (of 1000 V wisselstroom) niet overschrijden.

EN 12492 – Helmen voor bergbeklimmers
Deze Europese norm geldt voor alpine helmen die gebruikt worden voor reddingswerkzaamheden in gevaarlijke omstandigheden/werkzaamheden op hoogte.